Bioróżnorodność rolnicza jest ważnym dziedzictwem biologicznym i kulturowym świata. W Polsce, w porównaniu do innych krajów europejskich, długo stosowane były tradycyjne formy gospodarowania, dzięki czemu obszary rolnicze charakteryzują się bogatą mozaiką siedlisk i stosunkowo wysoką różnorodnością biologiczną.
Na terenach rolniczych bogactwa gatunków możemy upatrywać tam, gdzie rolnictwo jest ekstensywne i pozostawia przestrzeń dla ich występowania. Różnorodność biologiczna w przestrzeni rolniczej występuje w takich miejscach, jak:
Zadrzewienia śródpolne
Są to zbiorowiska roślinne, występujące na obszarach użytkowanych rolniczo, składające się z rosnących w niewielkich grupach drzew i krzewów. Zadrzewienia te są różnego pochodzenia. Mogą to być resztki naturalnych lasów, celowe nasadzenia, zadrzewienia wzdłuż cieków wodnych lub dróg, a także powstające na przełomie XVIII i XIX wieku zadrzewienia przeciwwietrzne. Na obszarach zagospodarowanych rolniczo, zadrzewienia śródpolne są ważnym elementem ożywiającym krajobraz. Bogactwo roślin w zadrzewieniach przyczynia się także do utrzymania różnorodnej fauny. Wiele roślin wytwarza owoce będące pokarmem zwierząt, głównie ptaków. Natomiast pyłek i nektar dziko rosnących stanowi pokarm licznych owadów zapylających. Dla wielu owadów, a także innych bezkręgowców i kręgowców (płazów, gadów, ssaków) zadrzewienia śródpolne to również doskonałe miejsce do przezimowania, rozmnażania się i zakładania gniazd. W ostatnich czasach, w wyniku działalności człowieka, zadrzewienia takie są coraz rzadszym elementem krajobrazu. Warto udokumentować bogactwo przyrodnicze, jakie kryje się w tych stosunkowo niewielkich „wysepkach” bioróżnorodności na terenach uprawnych.
Małe oczka wodne, rzeczki i torfowiska
Wszelkie organizmy żywe do życia potrzebują wody. Zatem tam, gdzie jest woda, tam jest wiele gatunków ptaków, także ściśle związanych ze środowiskiem wodnym płazów, gadów, bezkręgowców. Na pewno znajdziemy tu wiele obiektów ciekawych do sfotografowania.
Miedze, pas niezaoranego terenu pomiędzy dwoma polami
Szczególnie licznie występują w rolnictwie ekstensywnym. Są ważnym elementem środowiska, ponieważ ich obecność decyduje o wyższej bioróżnorodności terenów rolnych. Podobnie jak zadrzewienia śródpolne, stanowią siedlisko dla wielu roślin oraz miejsce schronienia dla wielu gatunków zwierząt. Na miedzach gniazda zakładają niektóre gatunki ptaków, np. pliszka żółta. Likwidacja miedz i tworzenie monokultur rolniczych prowadzą do zubożenia środowiska naturalnego.
Ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska
Łąki i pastwiska zajmują w Polsce ponad 20% powierzchni użytków rolnych. Występowanie ekosystemów łąkowych w dużej mierze warunkuje rolnicza działalność człowieka – koszenie i wypas powstrzymuje naturalny proces sukcesji, czyli rozwój drzew, krzewów oraz innych, niepożądanych roślin. Jednak z drugiej strony intensyfikacja rolnictwa, a w tym zbyt częste koszenie, dosiewanie nasion traw, duże dawki nawozów czy nadmierny wypas, prowadzą do zubożenia tych ekosystemów, a tym samym wycofania się z nich wielu cennych gatunków roślin i zwierząt. Zbiorowiska łąkowe cechuje bardzo duże zróżnicowanie florystyczne. Obecnie ich flora liczy ponad 400 gatunków roślin naczyniowych i kilkadziesiąt gatunków mszaków. Wśród nich jest około 70 gatunków objętych ochroną prawną, prawie 100 to rośliny ginące lub zagrożone (www.minrol.gov.pl). Zdarza się, że są wśród nich także uznane za wymarłe składniki flory naszego kraju. Trwałe użytki zielone stanowią także ostoję dla wielu gatunków zwierząt, w tym często gatunków rzadkich i prawnie chronionych. Charakterystyczne gatunki ptaków na łąkach i pastwiskach to m.in.: derkacz, czajka, pliszka żółta.
