Dlaczego rolnik powinien chronić bioróżnorodność?

Różnorodność biologiczna (bioróżnorodność) jest podstawową cechą przyrody. Utrata różnorodności biologicznej i ekosystemów stanowi zagrożenie dla funkcjonowania naszej planety, gospodarki i ludzkości.

Zagrożeniem dla bioróżnorodności ze strony rolnictwa są przede wszystkim: intensyfikacja gospodarki rolnej, zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk, uproszczenia krajobrazu, likwidacja siedlisk marginalnych, zanik lokalnych ras zwierząt gospodarskich i odmian roślin uprawnych. Utrzymanie bioróżnorodności w ekosystemach rolniczych jest niezbędne do podtrzymania funkcji i procesów ekologicznych, które zapewniają żyzność gleby i produktywność ekosystemów rolniczych. Próchnicy nie można sztucznie wyprodukować. Jest ona tworzona przez różnorodność biologiczną gleby. Bioróżnorodność w rolnictwie zapewnia: utrzymanie struktury i żyzności gleby, zapylanie upraw, biologiczną kontrolę, zapobieganie erozji gleby, bieg składników pokarmowych, kontrolę przepływu i dystrybucji wody. Intensyfikacja rolnictwa wywiera istotny, negatywny wpływ na bioróżnorodność krajobrazu rolniczego w Europie.

Bioróżnorodność obserwowana na polu zależy nie tylko od warunków siedliskowych i systemu gospodarowania rolniczego, ale także od stopnia zróżnicowania otaczającego środowiska i krajobrazu. Urozmaicony strukturalnie krajobraz przyczynia się do wzrostu bioróżnorodności agroekosystemu. Ssaki zasługują na szczególną ochronę, gdyż odgrywają istotną, stabilizującą rolę w ekosystemach. Dzięki istnieniu rozmaitych mechanizmów zwierzęta te (w sposób pośredni i bezpośredni) pomagają zachować bioróżnorodność, zapobiegają szerzeniu się różnych chorób albo stanowią bufor dla skutków zmian klimatu. Na polach pojawiają się między innymi:

• Bóbr europejski
• Daniel zwyczajny
• Dzik
• Jeleń szlachetny
• Łoś euroazjatycki
• Sarna
• Wilk europejski

W kolejnych artykułach przybliżamy Państwu znaczenie wybranych gatunków zwierząt, które w głównej mierze przyczyniają się do wyrządzenia szkód w uprawach rolnych, w celu lepszego poznania i ich życia i zrozumienia funkcji w ekosystemie.

Jak rolnik może dochodzić odszkodowań za straty w uprawach i płodach rolnych?

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzynę dziko żyjącą została podzielona pomiędzy różne podmioty. W stosunku do zwierzyny łownej, tj. będącej przedmiotem pozyskiwania w drodze polowań, odpowiedzialność ponosi dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego, najczęściej jest nim  koło łowieckie. Gatunkami, na które urządza się polowania są: dziki, jelenie, daniele i sarny.

Za szkody wyrządzone przez łosia, który również jest zwierzęciem łownym, ale podlega całorocznej ochronie, odpowiedzialność w obwodach łowieckich polnych i obszarach niewchodzących w skład obwodów łowieckich, odpowiedzialność ponosi i odszkodowania wypłaca Zarząd Województwa.

Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność w stosunku do zwierzyny objętej całoroczną ochroną, która na podstawie ustawy o ochronie przyrody została określona następująco:

• żubry – w uprawach, płodach rolnych lub gospodarstwie leśnym,
• wilki – w pogłowiu zwierząt gospodarskich,
• rysie – w pogłowiu zwierząt gospodarskich,
• niedźwiedzie – w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz uprawach rolnych,
• bobry – w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim.
• bobry – w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim.

W przypadku wystąpienia takich szkód wnioski zgłaszające należy kierować bezpośrednio do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Źródła:

• Łepek, D. Wiski „Szkody w uprawach rolnych wyrządzane przez zwierzęta a kształtowanie bioróżnorodności krajobrazu”, www.podr.pl
• Poradnik postępowania w sytuacji wystąpienia szkód wyrządzonych przez zwierzynę łowną i chronioną w uprawach rolniczych, Lubelska Izba Rolnicza, Lublin 2013