Pszczoły i inne owady zapylające stanowią integralną część ekosystemów. Odgrywają niezwykle ważną rolę w zapylaniu roślin uprawnych i dzikiej flory. Szacuje się, że około 78% wszystkich gatunków roślin występujących na ziemi jest owadopylna (w tym ponad 200 gatunków roślin uprawnych). Tak więc zapylenie przez owady zapewnia przede wszystkim przetrwanie większości gatunków świata ożywionego (IOŚ PIB).

Głównym zapylaczem roślin w Polsce jest pszczoła miodna, która zapyla ponad 90% kwiatów roślin owadopylnych. Pszczoła miodna to tylko jeden gatunek spośród ponad 450 gatunków pszczół występujących w naszym kraju. Pozostałe kwiaty zapylane są przez trzmiele, pszczoły samotnice, muchówki, motyle, chrząszcze i inne owady. Hodowane w specjalnych ulach trzmiele, wykorzystuje się na szeroką skalę do zapylania upraw szklarniowych – pomidorów i ogórków. Z kolei murarkę ogrodową wykorzystuje się, m.in. do zapylania upraw sadowniczych.

Spośród polowych roślin uprawnych w Polsce około 50 gatunków korzysta z zapylania ich przez pszczoły oraz około 60 gatunków warzyw. Z roślin ogrodniczych pszczoły zapylają około 140 gatunków, w tym 15 gatunków drzew owocowych i krzewów, a ponad 60 gatunków uprawnych roślin leczniczych korzysta z pomocy pszczół. Praca owadów zwiększa ilość i jakość plonu, co jest szczególnie istotne w przypadku gatunków roślin takich jak np. rzepak (do 30%), jabłoń ( do.90%), agrest (do 70%), czy truskawki (do. 20 %)(PIORIN).

Zapewniając prawidłowe zapylenie można uzyskać wzrost plonu w porównaniu z plonem przeciętnym - w uprawie roślin sadowniczych i jagodowych nawet o 60 proc., natomiast w uprawie ogórka o 75-90 proc. (www.sadyogrody.pl)

W ochronie stosowane są nieraz środki charakteryzujące się toksycznością dla pszczół. Nieprawidłowe ich użytkowanie może powodować zatrucia zapylaczy. Obecnie postęp w technice i doborze środków ochrony roślin (ś.o.r.) sprawił, że ochrona staje się bezpieczniejsza, natomiast zagrożenie dla pszczół wynika z błędów popełnionych podczas zabiegów.

Bezpieczeństwo pszczoły miodnej i innych zapylaczy zależy przede wszystkim od przygotowania zawodowego i uczciwości wykonawców zabiegów chemicznymi środkami ochrony roślin. Aktualny dobór środków ochrony roślin, technika ich stosowania a także obowiązujące przepisy prawne powinny stanowić gwarancję bezpieczeństwa ochrony roślin dla zapylaczy.

Jak chronić zapylacze

Do rolników kierowane są apele o rozwagę podczas stosowania środków ochrony roślin, ponieważ wytrucie pszczół grozi wysokimi karami oraz ryzykiem utraty dopłat bezpośrednich. Rolnicy posiadający uprawy w bliskim sąsiedztwie uli, w celu uniknięcia ryzyka wytrucia proszeni są o informowanie właścicieli pasiek o terminie planowanego oprysku.

Największe zagrożenie występuje w sezonie wegetacyjnym oraz okresie kwitnienia roślin będących pożytkiem dla owadów zapylających. Zabiegi chemicznej ochrony roślin, szczególnie przy użyciu insektycydów, wykonane niezgodnie z prawem niosą ze sobą niezwykle duże zagrożenia dla pszczół i innych zapylaczy.

W celu uniknięcia i niedopuszczenia do zatrucia pszczół, należy zabiegi wykonywać tylko w przypadkach przekroczenia przez organizmy szkodliwe progów ekonomicznej szkodliwości i, o ile to możliwe, ograniczać zabiegi do pasów brzeżnych lub miejsc wystąpienia organizmów szkodliwych, a tam, gdzie są dostępne wyniki badań naukowych stosować dawki obniżone oraz dawki dzielone w celu ograniczenia chemizacji rolnictwa.

Przestrzegać należy następujących zasad:

• informujmy właścicieli pasiek o planowanym oprysku,
• podczas zabiegu zachowujmy odpowiednie odległości od pasiek,
• przestrzegajmy okresów prewencji,
• zabiegi ochronne wykonujmy wieczorem, po oblocie zapylaczy,
• jeśli możemy, stosujmy nie chemiczne metody ochrony roślin,
• przed opryskiem czytajmy szczegółowo treść etykiet środków ochrony roślin,
• zapobiegajmy znoszeniu cieczy użytkowej podczas oprysku (opryski wykonujmy tylko w bezwietrzną pogodę),
• stosujmy środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu, z legalnych źródeł.

Źródło:

• http://www.sadyogrody.pl/agrotechnika/103/ochrona_zapylaczy_jak_uniknac_bledow_przy_stosowaniu_s_o_r_video,3406.html
• Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa piorin.gov.pl
• Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy, Platforma Sygnalizacji Agrofagów, http://www.agrofagi.com.pl/103,ochrona-roslin-bezpieczna-dla-zapylaczy.html